Jak kształtuje się mowa Dziecka?
Etap przygotowawczy – to czas od 3. do 9. miesiąca życia płodowego, w tym czasie wykształcają się związki narządów mowy i tworzą się organy nadawcze przygotowujące drogi nerwowe i oddechowe oraz organy kontrolujące ośrodek słuchu, wzroku i czucia.
Okres melodii – trwa od 0. do 1. roku życia, dziecko powinno poprawnie wymawiać głoski: [a], [e], [m], [b], [t], [d], [n], [j].
Dziecko, które ma skończony pierwszy rok życia potrafi:
- nawiązywać kontakt wzrokowy,
- odpowiadać uśmiechem na uśmiech,
- wskazywać palcem,
- tworzyć wspólne pole uwagi,
- reagować na swoje imię,
- lokalizować źródło dźwięku,
- naśladować jednoetapowe czynności motoryczne z przedmiotami i bez przedmiotów,
- wykonywać proste jednoetapowe polecenia,
- pić z otwartego kubka,
- mówić pierwsze słowa.
Okres wyrazu – trwa od 1. do 2. roku życia, dziecko powinno poprawnie wymawiać głoski: [a], [o], [e], [u], [i], [y], [p], [pi], [b], [ m], [t], [d], [n], [ń], [ś], [k], [ki], [j].
Dziecko, które ma skończony drugi rok życia potrafi:
- naśladować odgłosy zwierząt (np.: psa – hau hau), pojazdów (np.: karetki e-o-e-o), instrumentów (np.: bam bam),
- mówi około 300. Słów,
- próbuje łączyć dwa wyrazy (np.: mama am),
- rozumie wypowiadane proste polecenia i zakazy,
- pije z otwartego kubka,
- próbuje samodzielnie jeść łyżeczką.
Okres zdania – trwa od 2. do 3. roku życia, dziecko powinno poprawnie wymawiać głoski: [a], [o], [e], [u], [i], [y], [p], [pi], [b], [bi], [m], [mi], [f], [fi], [w], [wi], [ś], [ź], [ć], [dź], [t], [d], [n], [ń], [k], [ki], [g], [gi], [ch], [j], [l], [li].
Dziecko, które ma skończony trzeci rok życia potrafi:
- mówić o sobie w 1 os. l. poj. – używa formy „ja”,
- mówi ok. 1000 słów,
- potrafi zbudować zadania kilku wyrazowe,
- dziecko zadaje dużo pytań,
- rozwija się mowa dialogowa i fleksja,
- wypowiedzi dziecka są zrozumiałe dla otoczenia,
- dziecko zastępuje głoski trudne artykulacyjnie łatwiejszymi.
Okres swoistej mowy dziecięcej – trwa od 3. do 7. roku życia.
W 4. roku życia dziecka utrwalają się głoski [s], [z], [c], [dz].
Dziecko, które ma skończony czwarty rok życia:
- buduje zdania złożone,
- mówi około 2000 słów,
- potrafi nazwać proste związki przyczynowo – skutkowe.
W 5. roku życia dziecka utrwalają się głoski [sz], [ż], [cz], [dż].
Dziecko, które ma skończony piąty rok życia:
- buduje zdania złożone, wieloelementowe,
- używa prawidłowych form gramatycznych,
- potrafi nazwać związki przyczynowo – skutkowe,
- potrafi różnicować głoski opozycyjne,
- mowa jest całkowicie zrozumiała dla otoczenia.
W 6. roku życia dziecka utrwala się głoska [r].
Dziecko, które ma skończony szósty rok życia:
- prawidłowo realizuje wszystkie głoski języka polskiego,
- wypowiada ok. 4500 słów,
- ma bogaty zasób słownictwa,
- wyciąga logiczne wnioski.
Jak stymulować rozwój mowy Dziecka?
- Mówić do dziecka od maleńkiego,
- Strać się, aby podczas mówienia dziecko widziało twoją twarz,
- Czytać dziecku,
- Wprowadzić zabawy paluszkowe,
- Naśladować odgłosy z otoczenia (zwierząt, instrumentów, pojazdów, itd.),
- Wprowadzać różne konsystencje posiłków,
- Usprawniać dłonie dziecka,
- Nie przerywać dziecku kiedy mówi,
- Odpowiadać na pytania dziecka,
- Ćwiczyć narząd mowy,
- Wykonywać ćwiczenia oddechowe,
- Bawić się z dzieckiem ?
Kiedy zgłosić się do logopedy?
Z logopedą należy się skonsultować jeśli dziecko:
o nie nawiązuje kontaktu wzrokowego,
o nie gaworzy,
o nie ma gestu wskazywania,
o nie tworzy wspólnego pola uwagi,
o nie reaguje na swoje imię,
o nie odwraca głowy w kierunku dźwięków,
o nie wykonuje prostych poleceń,
o oddycha ustami,
o ślini się, chrapie
o wysuwa język między zęby,
o w wieku ok. 12. miesięcy nie mówi pierwszych słów,
o w wieku ok. 24. miesięcy nie tworzy prostych zdań dwuelementowych,
o w wieku ok. 36. miesięcy mowa dziecka jest niezrozumiała dla otoczenia,
o w wieku 4. lat nie mówi [s, z, c, dz],
o w wieku 5. lat nie mówi [sz, rz, cz, dż],
o w wieku 6. lat nie mówi [r],
o ma trudności w czytaniu i pisaniu.
Ważne! Nigdy nie jest za wcześnie na wizytę u logopedy, co więcej, im wcześniej podjęta prawidłowa stymulacja, dostosowana do potrzeb dziecka, tym większa szansa na jego prawidłowy rozwój.
Rodzicu, jeśli coś wzbudza Twój niepokój w rozwoju dziecka, nie czekaj, idź do specjalisty.
Michalina Górska – Logopeda, Psycholog
Bibliografia:
Kaczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1988.
Kania J., Szkice logopedyczne, Lublin 2001.
Styczek I., Logopedia, Warszawa 1979.